เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทย
เวลาในประวัติศาสตร์ คือ อดีตที่มีความเกี่ยวข้องหรือเชื่อมโยงมาถึงปัจจุบัน ซึ่งปรากฏในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ช่วยให้ผู้ศึกษาเข้าใจเหตุการณ์ในอดีต
ความสำคัญของเวลาในประวัติศาสตร์
- การลำดับเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์
- การเชื่อมโยงอดีตกับปัจจุบัน
- การสร้างความต่อเนื่องของเหตุการณ์ในอดีต
- การเปรียบเทียบเหตุการณ์ร่วมสมัยในประวัติศาสตร์
การนับและเทียบศักราชในประวัติศาสตร์ไทย
ศักราช หมายถึง อายุเวลาที่ตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยยึดถือเอาเหตุการณ์สำคัญเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งเป็นจุดเริ่มต้น แล้วนับเวลาเป็นปีเรียงตามลำดับติดต่อกันมา ซึ่งในประวัติศาสตร์ไทยพบว่ามีการใช้ศักราชหลายแบบ
เป็นศักราชทางพระพุทธศาสนา สำหรับประเทศไทย เริ่มต้นใช้ตั้งแต่สมัยสุโขทัย
เป็นศักราชที่พระเจ้ากนิษกะกษัตริย์อินเดียมีพระราชดำริขึ้นและปรากฏในหลักศิลาจารึกหลักที่ 1
เป็นศักราชที่กษัตริย์พม่าสมัยพุกามมีพระราชดำริขึ้น
เป็นศักราชที่รัชกาลที่ 5 พระราชดำริขึ้น เลิกใช้สมัยรกาลที่ 6
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทย
การแบ่งยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทยจะแบ่งเป็นสมัยก่อนประวัติศาสตร์ และสมัยประวัติศาสตร์ดังนี้
สมัยก่อนประวัติศาสตร์
สมัยประวัติศาสตร์
- ก่อนสุโขทัย
- สุโขทัย
- อยุธยา
- ธนบุรี
- รัตนโกสินทร์
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
ยุคหินเก่า
- มีอายุประมาณ 700,000 – 10,000 ปีมาแล้ว
- อยู่เป็นครอบครัวขนาดเล็กอาศัยอยู่ในถ้ำ เร่ร่อนตามฝูงสัตว์
- ค้นพบเครื่องมือหินกะเทาะ สำหรับ สับ ตัด ขุด
- แหล่งโบราณคดีที่พบ ได้แก่ บ้านแม่ทะ (ลำปาง) บ้านเก่า (กาญจนบุรี)
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
ยุคหินใหม่
- มีอายุประมาณ 10,000 – 4,000 ปีมาแล้ว
- ตั้งหลักถาวรใกล้แม่น้ำ เพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ ทำเครื่องปั้นดินเผา ฝังศพ แลกเปลี่ยนค้าขาย
- ค้นพบเครื่องมือหินขัด ภาชนะ เครื่องปั้นดินเผา
- แหล่งโบราณคดีที่พบ ได้แก่ บ้านเชียง (อุดรธานี) บ้านโนนนกทา (ขอนแก่น)
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
ยุคสำริด
- มีอายุประมาณ 4,000-2,500 ปีมาแล้ว
- อาศัยอยู่เป็นชุมชนใหญ่ขึ้น รู้จักถลุงแร่ และน้ำแร่มาผสมทำโลหะสำริด (ทองแดง+ดีบุก)
- ค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้จากสำริดและเครื่องมือประดับ
- แหล่งโบราณคดีที่พบได้แก่บ้านเชียง และบ้านนาดี (อุดรธานี)
สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย
ยุคเหล็ก
- มีอายุประมาณ 2,500-1,500 ปีมาแล้ว
- อยู่ร่วมกันเป็นเมือง รู้จากการถลุงเหล็ก มีพิธีกรรมตามความเชื่อ มีการติดต่อค้าขายกับต่างแดน
- ค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทำจากเหล็กซึ่งแข็งแกร่งกว่าสำริด
- แหล่งโบราณคดีที่พบ ได้แก่ บ้างเชียง(อุดรธานี) บ้านดอนตาเพชร (กาญจนบุรี)
สมัยอาณาจักรโบราณ
อาณาจักรที่เก่าแก่ที่สุด คือ อาณาจักรทรารวดี พบเหรียญเงินจากที่มีจารึก “ศรีทรารวตี ศวรปุณยะ” อาณาจักรโบราณอื่น เช่น ละโว้ ตามพรลิงค์ ศรีวิชัย
สมัยสุโขทัย
สมัยสุโขทัย เริ่มเมื่อพ่อขุนศรีอินทราทิพย์สถาปนากรุงสุโขทัยเป็นราชธานีเมื่อ พ.ศ. 1792 จนถึงสุโขทัยเสื่อมอำนาจเมื่อ พ.ศ. 2006 มีการประดิษฐ์ตัวอักษรไทย ประชาชนนับถือพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทมีการสร้างศิลปะแบบสุโขทัย เช่น เจดีย์ทรงดอกบัวตูม (หรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์)
สมัยอยุธยา
- สมัยการวางรากฐานอำนาจและเสริมสร้างความมั่นคง สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 (อู่ทอง) ถึง สมัยเจ้าสามพระยาอาณาจักรมีขนาดเล็กสร้างความมั่นคงโดยการเป็นมิตรกับขอมในระยะแรกมีการติดต่อค้าขายกับต่างประเทศโดยเฉพาะกับจีน
- สมัยที่มีอำนาจทางการเมืองและความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ สมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ถึงสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช การปกครองเป็นระบบและมั่นคงยิ่งขึ้นติดต่อค้าขายกับต่างชาติอย่างกว้างขวางแม้จะเสียกรุงครั้งที่ 1 แต่ก็ฟื้นตัวอย่างรวดเร็วมีพระมหากษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่หลายพระองค์ เช่น สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชและสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นต้น
สมัยธนบุรี
เป็นสมัยกอบกู้เอกราชหลังจากเสียกรุง จุดมุ่งหมายคือการสร้างบ้านเมืองให้เป็นปึกแผ่นขึ้นมาใหม่ มีการฟื้นฟูศาสนา ศิลปกรรม วรรณกรรม สมเด็จพระเจ้าตากสินโปรดให้เขียนสมุดไตรภูมิ ทรงให้ฟื้นฟูละครหลวงขึ้นใหม่ และฟื้นฟูความสัมพันธ์กับจีนเพื่อผลประโยชน์ทางการค้า
รัตนโกสินทร์
ช่วงสมัยรัชกาลที่ 1-3 เรียกว่าสมัยการทำให้เหมือนครั้งบ้านเมืองดี
- รัชกาลที่ 1 มีการชำระกฎหมายตราสามดวง
- รัชกาลที่ 2 ทรงส่งเสริมด้านศิลปกรรมและวรรณกรรม
- รัชกาลที่ 3 ทรงทำสัญญาพระราชไมตรีและการค้ากับอังกฤษ
รัตนโกสินทร์
- รัชกาลที่ 4 เป็นช่วงปรับปรุงประเทศ เช่น การติดต่ออย่างเป็นทางการกับชาติตะวันตก มีการปรับปรุงคมนาคม ถนนเจริญกรุง ขุดคลองเจดีย์บูชา
- รัชกาลที่ 5 เป็นช่วงปฏิรูปประเทศในทุกด้าน เพื่อพัฒนาประเทศไทยให้ทันสมัย และป้องกันการยึดครองจากจักรวรรดินิยมตะวันตก มีการบฏิรูประบบบริหารราชการแผ่นดิน รวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลางที่กรุงเทพ ถือเป็นการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชอย่างสมบูรณ์
รัตนโกสินทร์
- รัชกาลที่ 6 เป็นช่วงของการนำประเทศเข้าสู่สังคมโลก เช่น ส่งทหารเจ้าร่วมกับฝ่ายสัมพันธมิตรในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 สร้างแนวคิดชาตินิยมให้จงรักภัคดีต่อชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ กำหนดให้ใช้นามสกุล คำนำหน้านาม
- รัชกาลที่ 7 ได้เกิดปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลก รัฐต้องลดงบประมาณและจำนวนข้าราชกาล เกิดกระแสเรียกร้องประชาธิปไตยเพิ่มมากขึ้น และเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง เป็นระบอบประชาธิปไตยในวันที่ 24 มิถุนายน 2475
สมัยประชาธิปไตย
พ.ศ. 2475 – ปัจจุบัน มีการปกครองระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข รัฐธรรมนูญเป็นกฏหมายสูงสุดของประเทศอำนาจการปกครองแบ่งออกเป็น 3 ฝ่าย นิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ