การนับเวลา

การนับเวลา วิธีการนับวันและเดือนโดยถือเอาดวงจันทร์และดวงอาทิตย์เป็นหลักแบ่งเป็น

• จันทรคติ
• สุริยคติ

การนับเวลาในระบบสุริยคติ

การนับเวลาในระบบสุริยคติ คือ วิธีการนับวันและเดือนโดยถือเอาพระอาทิตย์เป็นหลัก

การนับเวลาในระบบสุริยคติ

วันทางสุรินคติ ได้แก่ วันที่ 1,2,3,…เรื่อยไปในเดือนหนึ่งๆ มีไม่เกินวันที่ 31

•             เดือนที่ลงท้ายด้วย “คม” มี 31 วัน
•             เดือนที่ลงท้ายด้วย “ยน” มี 30 วัน

            ส่วนเดือนกุมภาพันธ์ ตามปกติจะมี 28 วัน รวมทั้งปีได้ 365 วัน เรียกว่า “ปีปกติสุรทิน”

เดือนทางสุริยคติมีทั้งหมด 12 เดือน

• เดือนมกราคม
• เดือนกุมภาพันธ์
• เดือนมีนาคม
• เดือนเมษายน
• เดือนพฤษภาคม
• มิถุนายน
• เดือนกรกฎาคม
• เดือนสิงหาคม
• เดือนกันยายน
• เดือนตุลาคม
• เดือนพฤศจิกายน
• เดือนธันวาคม

1 ปี คือ ระยะเวลาที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบ ประมาณ 365 ¼ วัน เวลาในปีปกติสุรทินขนาดไป ¼ วัน เศษ ¼ วันนี้เมื่อครบ 4 ปี จะได้เพิ่มอีก 1 วัน เพิ่มใส่ไปในเดือนกุมภาพันธ์เป็น 29 วันในทุกๆ 4 ปี เรียกปีนั้นว่า “ปีอธิกสุรทิน” ซึ่งจะมี 366 วัน

จันทรคติ

การนับเวลาแบบ “จันทรคติ” คือ การนับวันและเดือนโดยถือเอาดวงจันทร์เป็นหลัก

จันทรคติ

เริ่มต้นเดือนในวันขึ้น 1 ค่ำ แต่วันสิ้นเดือนจะแตกต่างกัน 2 แบบ

• เดือนคี่ คือ เดือนอ้าย เดือน3,5,7,9,11 สิ้นเดือนในวันแรมค่ำ
• เดือนคู่ คือ เดือนยี่,4,6,8,10,12 สิ้นเดือนในวันแรม 15 ค่ำ

เดือนทางจันทรคติมี 12 เดือน

• เดือนอ้าย
• เดือนยี่
• เดือน 3
• เดือน 4
• เดือน5
• เดือน 6
• เดือน 7
• เดือน 8
• เดือน 9
• เดือน 10
• เดือน 11
• เดือน 12

ปีอธิกมาส

            เดือนจันทรคติใน 1 ปี รวมกันได้ 354 วัน น้อยกว่าจำนวนวันในปีสุริยคติ ถึง 11 วันเศษ เพื่อไม่ให้เกิดความเลื่อมล้ำกันจึงแก้ไขด้วยการปรับให้บางปีมี 13 เดือนโดยเพิ่มเดือน 8 หลังต่อไว้จากเดือน 8 แรก เรียกปีที่มีเดือน 8 สองหนนี้ว่า ปีอธิกมาส หมายถึง ปีที่มีเดือนเพิ่ม

ปีอธิกวาร

            บางปียังเพิ่มวันอีก 1 วันในเดือน 7 ทำให้เดือน 7 ปีนั้นมีถึงวันแรม 15 ค่ำเรียกว่า ปีอธิกวาร หมายถึงปีที่มีวันเพิ่ม

นักษัตรเป็นชื่อบอกรอบเวลา 12 ปี ปีนักษัตร

• ชวด
• ฉลู
• ขาล
• เถาะ
• มะโรง
• มะเส็ง
• มะเมีย
• มะแม
• วอก
• ระกา
• จอ
• กุน

การนับเวลา

สุริยคติ

• ใช้ในปัจจุบัน
• ใช้แบ่งฤดูกาล

จันทรคติ

• เป็นปฏิทินที่ใช้สมัยโบราณ
• ใช้ในการวางแผนการเก็บเกี่ยว
• ตรวจดูการเปลี่ยนแปลงของ ธรรมชาติ 
• บ่งบอกวันสำคัญทาง พุทธศาสนา